Kırık Cam Teorisi
Kırık cam teorisi, bir kereden bir şey olmaz sözünün çürütülmesidir. Bir kereden bir şey olur. Bu teori suçla ilgili ortaya konmuştur. Ancak aynı mantığı ikili ilişkilerde ve ya günlük olaylarda da düşünebilirsiniz. Sonuç olarak mantık aynı yere çıkmaktadır.
Amerikalı psikolog Philip Zimbardo, 1969 yılında bir deney yapmıştır. Bu çalışma; suç oranı yüksek olan maddi durumu düşük kişilerin yaşadığı bir bölgede ve suç oranı çok az olan maddi durumu yüksek kişilerin olduğu bölgede gerçekleşir. İki bölgeye de plakası olmayan ve kaputu biraz aralık araba bırakır. 3 gün sonra kötü olan bölgede arabanın tamamen yağmalandığını, iyi bölgede aynı şekilde durduğunu görürler. Daha sonra deneyi yapan kişi iyi olan bölgede arabanın camlarını kırıp biraz zarar verir. Bundan sonra, iyi olan bölgedeki arabaya hasar verildiğini gözlemler. Bu deney sonucunda şu anlaşılır; ilk camın kırılması bekleniyor. Eğer ilk cam kırıksa, başkası da kırmaktan çekinmez.
Kırık cam teorisi nedir? Sorusunun cevabı bu şekildedir. Bu mantığı kavradıktan sonra diğer olaylara bakış açınızı ona göre ayarlarsınız. Daha sonraki yıllarda başka psikologların yaptığı çalışmalarda kırık camı tamir ettiğinizde bir sorun olmayacağı söylenmiştir. Kırık camı o şekilde bırakırsanız başkası da kıracaktır. Ancak hemen tamir ederseniz sorun olmayacak.
İkili ilişkilerde de bu şekildedir. Kırık camınızı anlattığınızda artık o konuda size bir şey yapılması kimsenin umrunda olmaz. Eksiklikler, düzensizlik, ufak tefek aksamalarınızı düzeltmez ve birilerine anlatırsanız bir gün karşınıza çıkabilir. En iyisi bunları düzeltebiliyorsanız düzeltin ve kimseye kırık camınızdan bahsetmeyin.
Psikolojide Kırık Cam Teorisi
Psikolojide kırık cam teorisi, taviz vermektir. Bir kişiye bir şey için taviz verirseniz devamı gelir. Her ne kadar gelmez dese de cam kırıldıktan sonra gelir. Aynı şey kendiniz için bile geçerlidir. Kendinize dahi 1 kere taviz vermeyin. Bir kereden bir şey olmaz demeyin. Bir kere sigara içerseniz devamı gelir. Bir kere diyeti bozarsanız devamı gelir. Bu teori hayatın her yerinde geçerlidir.
O yıllarda New York kentinde bu çok ciddiye alınmıştır. Kırık camlar tamir edilmiş hatta ufak suçların peşine düşülmüştür. Çünkü çok ufak suç bile olsa bunu yapan başka bir suça da meyil eder düşüncesi haklı olarak ortaya çıkmıştır. Mesela metroya biletsiz binmeye çalışanlar yakalanmıştır. Çünkü bu suçu kolayca tadan kişinin ileride başka bir suç yapma isteği doğabilir. Bu sebeple metroya kaçak binmeye çalışanları dahi alıp haklarında işlem yapılmıştır.
Kırık Cam Teorisi Örnek
Çöp atmaya çıktınız ve çöp konteynerını göremediniz. Bu yüzden elektrik direğinin dibine çöpü bıraktınız. Sokak ondan önce tertemiz olsa dahi birkaç gün sonra baktığınızda herkesin o direğin dibine çöpü bıraktığını görebilirsiniz. İlk camı siz kırdınız ve devamı geldi. Oraya bırakıldığını gören biri daha bıraktı, sonra biri daha derken herkesin oraya bıraktığını gören de bırakmaya başladı. Bunları tamamen kaldırtana kadar bırakılmaya devam edecektir.
Bu teorinin hayatın her alanında işe yaradığı ortaya çıktı. Mesela, bir restoranda tuvalet kağıdı tükenmiş ve yerine koymadılarsa müşterinin önemsenmediği ortaya çıkar. Böyle olursa müşteri, yemeklerin özenle yapılmadığını düşünür. Burada başka zaman yeme isteği gider ve restoranın kazancı düşer. Aslında çok ufak bir ihmal, düşünceler vasıtasıyla büyük sonuçlara yol açar.
Bir cafe çalışanının müşteriye ters davranması örnektir. Çünkü ona ters davranıyorsa, o ilk hareketi gördüysen, beynin artık sana da öyle davranabileceğini düşünür ve oraya bir daha gitmek istemez. Aynı olay tüm işletmeler için geçerlidir.
