Seyirci Etkisi Nedir?

Seyirci etkisi, bir kişinin diğer insanların varlığından dolayı bir acil durumda yardım etme ihtimalinin azalması durumunu ifade eder. Bu etki, sosyal psikolojide “izleyicilerin etkisi” olarak da bilinir. Bireyler, diğer insanların yanında olduğunda, onların da yardım edeceğini düşünerek, sorumluluğu kendilerine yüklemeyip, yardım etmekten kaçınabilirler.

Bu etki, 1964 yılında Kew Gardens’da bir cinayet davasından sonra ortaya çıktı. Olayda, bir kadın gece saatlerinde parkta saldırıya uğradı. Yaklaşık 38 kişi saldırıyı gördü, ancak kimse yardım etmedi. Sonunda, kadın öldü. Olayın ardından, sosyal psikologlar seyirci etkisi üzerine araştırmalar yapmaya başladılar.

Seyirci etkisi, özellikle kalabalık ortamlarda ortaya çıkar ve insanların başka birisinin yardımına ihtiyaç duydukları durumlarda etkilidir. İnsanlar, genellikle kitlelerin içinde, diğer insanların varlığından dolayı kendilerini yalnız ve işe yaramaz hissederler. Bu nedenle, seyirci etkisi, insanların diğer insanlara yardım etmelerini engelleyebilir ve acil durumlarda hayat kurtarıcı önlemlerin alınmasını geciktirebilir.

Seyirci Etkisini Etkileyen Faktörler

Seyirci etkisi, farklı faktörler tarafından etkilenebilir. Bunlar arasında:

1. Sorumluluk duygusu: İnsanlar, bir acil durumda sorumluluk duygusu hissetmedikleri sürece yardım etmeyebilirler. Seyirci etkisi, bir kişinin, diğer insanların da yardım edebileceğini düşünmesi ve dolayısıyla sorumluluğu paylaşması nedeniyle ortaya çıkabilir.
2. Anonimlik: İnsanlar, kalabalık ortamlarda anonim kalmayı tercih ederler. Bu, diğer insanların kimliğinin gizli kalması nedeniyle daha az sorumluluk hissetmelerine ve yardım etmekten kaçınmalarına neden olabilir.
3. Sosyal normlar: İnsanlar, başkalarının davranışlarına uyma eğilimindedirler. Bu, kalabalık ortamlarda insanların, diğer insanların yardım etmediğini görerek, onların davranışlarına uyarak yardım etmekten kaçınmalarına neden olabilir.

Seyirci etkisini önlemek için, insanların sorumluluk hissetmeleri ve diğer insanların davranışlarına uymanın yerine, doğru davranışları sergilemeleri gerekmektedir. Ayrıca, bir acil durumda ne yapılacağı konusunda eğitimli olmak, doğru hareket etmek için gereken güveni sağlayabilir.

Seyirci Etkisine Örnekler

Seyirci etkisi, birçok farklı senaryoda ortaya çıkabilir. İşte bazı örnekler:

1. Bir acil durumda: Örneğin, bir kişinin kalabalık bir alışveriş merkezinde düşmesi veya kalp krizi geçirmesi durumunda, diğer insanların yardım etmeyi geciktirdiği veya yardım etmekten kaçındığı görülebilir.
2. Sosyal medyada: Sosyal medya, insanlar arasındaki iletişimi artırdı, ancak aynı zamanda seyirci etkisi de yaratabilir. Bazı durumlarda, sosyal medyada bir kişiye kötü davranıldığında, diğer insanların sessiz kalması veya yardım etmek yerine izlemeyi tercih etmesi görülebilir.
3. Grup çalışmalarında: Grup çalışmalarında, bazı üyeler, diğer üyelerin çabalarına bel bağlayarak iş yapmaktan kaçınabilirler. Grubun içinde olma hissi, sorumluluğu paylaşma dürtüsünü azaltabilir ve dolayısıyla bazı üyelerin görevlerini tamamlamakta yavaşlamasına veya görevlerini tamamlamaktan kaçınmasına neden olabilir.
4. Şiddet olaylarında: Şiddet olayları sırasında, seyircilerin çoğunun izlemeyi tercih ettiği ve müdahale etmek yerine polisi veya diğer yetkilileri aramayı tercih ettikleri görülebilir. Bu, şiddetin artmasına ve daha fazla zarar verilmesine neden olabilir.

Bu örnekler, seyirci etkisinin farklı senaryolarda ortaya çıkabileceğini ve insanların doğru davranışları sergilemek için eğitilmesi gerektiğini gösterir.