Kuzey Yarımküre’deki aurora borealis (kuzey ışıkları) ve Güney Yarımküre’deki aurora australis (güney ışıkları), gece gökyüzünde görülebilen muhteşem doğal manzaralardır. Peki, bu büyüleyici ışık gösterilerine ne sebep olur?
Auroraların Kökeni ve Oluşumu
Auroralar, atmosferik olaylar olsalar da dünya dışı güçlerin sonucudur. Bu güçler, Güneş’in koronasından (Güneş atmosferinin en dış bölgesi) yayılan güneş rüzgarı ile ilgilidir. Güneş rüzgarı, proton ve elektronlardan oluşan yüksek enerjili parçacıkların akışıdır.
Güneş rüzgarındaki bu yüksek enerjili parçacıklar, Dünya’nın manyetik alanına çarpar ve manyetik alan çizgilerini takip ederek Kuzey ve Güney manyetik kutuplarında Dünya atmosferine doğru ilerler.
Atmosferdeki Çarpışmalar ve Işık Şovları
Dünya’nın atmosferi, çoğunlukla nitrojen ve oksijen gazlarından oluşur. Güneşten gelen parçacıklar, Dünya atmosferine ulaştığında nitrojen ve oksijen atomlarıyla çarpışır. Bu çarpışmalar sonucunda atomların elektronları sıyrılarak iyonları uyarılmış durumda bırakır. Uyarılmış durumda olan bu iyonlar, çeşitli dalga boylarında radyasyon yayarak karakteristik renkleri oluşturur.
Oksijen atomlarıyla çarpışmalar genellikle kırmızı veya yeşil ışık üretir; nitrojen atomlarıyla çarpışmalar ise yeşil ve mor ışık üretir.
Güneş Aktivitesi ve Auroralar
Auroraların yoğunluğu ve görünürlüğü, Güneş’in aktivitesine bağlı olarak değişir. Düşük güneş aktivitesi dönemlerinde, bu yüksek enerjili parçacıkların daha azı Güneş’ten yayılır ve auroralar genellikle kutuplara yakın bölgelerde görülür. Ancak Güneş daha aktif olduğunda ve yüzeyinden daha fazla miktarda plazma fışkırdığında, daha fazla parçacık Dünya’nın atmosferine ulaşır ve auroralar ara sıra orta enlemlere kadar uzanır.
Örneğin, aurora borealis Amerika Birleşik Devletleri’nde 40° enlemine kadar güneyde görülebilir. Auroralar tipik olarak yaklaşık 100 km (60 mil) yükseklikte meydana gelir; ancak Dünya yüzeyinden 80 ila 250 km (yaklaşık 50 ila 155 mil) yükseklikte herhangi bir yerde görülebilirler.
Kuzey ve Güney Işıkları Nasıl İzlenir?
Auroraları izlemek için en iyi zamanlar, gecelerin uzun ve karanlık olduğu kış aylarıdır. Özellikle yüksek enlemler bu ışık şovlarını izlemek için idealdir. Norveç, İsveç, Finlandiya, Kanada ve Alaska gibi yerler, kuzey ışıklarını görmek için popüler destinasyonlardır.
Auroralar, hem kuzey hem de güney kutuplarında gözlemlenebilen, büyüleyici doğal ışık gösterileridir. Bu fenomen, Güneş’ten gelen yüksek enerjili parçacıkların Dünya’nın manyetik alanıyla etkileşime girmesi sonucu oluşur. Kuzey ışıkları ve güney ışıkları, doğanın muhteşem bir gösterisi olarak gece gökyüzünü aydınlatır.
